Europejskie puchary. Początek zawsze jest trudny…

Raków dzisiaj zadebiutuje w europejskich pucharach. Będzie 35. polskim zespołem walczącym o grę w Europie. Statystycznie w debiutach częściej przegrywaliśmy.

---

Droga polskich zespołów w eliminacjach nigdy nie była „usłana różami”. Od samego początku w latach 50. drużyny znad Wisły musiały mierzyć się z zazwyczaj silniejszymi przeciwnikami od siebie. Trzeba także pamiętać o tym, że w czasach głębokiego PRL-u zawodnicy nie zawsze skupiali się na grze, szczególnie gdy wyjeżdżali zza „żelazną kurtynę”. Mimo to w niektórych starciach nie brakowało emocji.

Gwardia przetarła szlaki

Drużyny znad Wisły brały udział w rozgrywkach europejskich od ich powstania w 1955 roku. Gdy Europa podziwiała „galaktyczny” zespół Realu Madryt z Francisco Gento, Alfredo Di Stefano czy później Ferencem Puskasem, to w Polsce za takich uważano choćby Lucjana Brychczego, Edmunda Zientarę, Ernesta Pola czy Jana Liberdę.

Wszyscy oni występowali w pierwszych spotkaniach polskich klubów pod koniec lat 50. Jako pierwsza na placu boju pojawiła się Gwardia, która w ramach Pucharu Europy Mistrzów Krajowych (obecnie Liga Mistrzów) podejmowała szwedzkie Djurgardens. Mecz w Warszawie przegrali wysoko, spotkanie w Sztokholmie nie miało znaczenia. W kolejnym sezonie inna stołeczna drużyna, Legia rywalizowała ze Slovanem Bratysława.

Pierwszy mecz na Czechosłowacji był formalnością dla gospodarzy. Dwa gole Emila Pazickiego oraz kolejne dwa trafienia jego kolegów zabrały Legii nadzieję. Kilka dni później w Warszawie trener stołecznego zespołu, Ryszard Koncewicz mógł delikatnie się uśmiechnąć. Legia nie odrobiła strat z Czechosłowacji, ale zdołała wygrać 2:0 po bramkach Edmunda Kowala i Lucjana Brychczego.

Nieszczęśliwy śląski los

Przez lata polskie drużyny mierzyły się w swoich pierwszych spotkaniach z silnymi rywalami, a nie raz potęgami piłkarskimi. Szczególnego pecha do takich spotkań miały drużyny ze Śląska. Pierwsza była Polonia Bytom. W 1958 roku trafili na niezwykle trudnego rywala – MTK Budapeszt.

Węgierska piłka w tamtym okresie po latach świetności „złotej jedenastki” zaczynała tracić na znaczeniu, co nie oznacza, że mieli kłopoty z polską Polonią. Dwie porażki 0:3 pokazały im miejsce w szeregu. W latach 60 los nie uśmiechał się do Górnika Zabrze i GKS-u Katowice.

Zabrzanie pożegnali się z PEMK po porażce z Tottenhamem. Na swoim terenie pokonali zespół z Londynu 4:2, jednak wyjazdowe „manto” 1:8 mogło wprawić ich w grobowy nastrój.

GieKSa z kolei miała okazję pojawić się na Camp Nou, jednak podobnie jak Górnik do Polski wracali na tarczy. FC Barcelona w składzie z choćby z Miguelem Reinom czy Carlesem Rexachem wygrali także w Katowicach. Śląskiego honoru bronił Ruch Chorzów, który pokonał austriacki Wiener SC 6:5 w dwumeczu. Był to zarazem pierwszy w pełni zwycięski debiut polskiego zespołu w pucharach. Później jeszcze kilka innych śląskich drużyn walczyło o zwycięstwa. Z nich wszystkich debiutanckie spotkanie wygrały jedynie Szombierki Bytom (pokonały Trabzonspor).

Nowe czasy, wyniki bez zmian

Po 1989 roku w pucharach wiodło się polskim zespołom przeciętnie. Wiele z nich szybko żegnało się z rozgrywkami w fazie eliminacji. Teraz jednak drużyny z Polski nie rywalizowały w swoich debiutach z silnymi klubami, a przeciętniakami z Estonii czy Azerbejdżanu. Bilans jest dość przykry. Polskie drużyny odpadały z macedońską Shkendiją, azerskim Karabagiem czy nawet łotewskim Ventspils.

Były oczywiście przebłyski debiutantów jak Dyskobolia, która rozbiła Atlantas Kłajpede czy Arka Gdynia, która postawiła się duńskiemu Midtjylland. To jednak trochę mało pozytywów. Z 34 drużyn, które przez ostatnie ponad 60 lat debiutanckie dwumecze wygrywało tylko 15 z nich. Raków pokazywał w ostatnim czasie dobrą formę, więc wiele wskazuje na to, że zapisze się w historii do tej pierwszej kategorii.

---

Debiuty polskich klubów w europejskich pucharach

• 1955; Puchar Europy Mistrzów Klubowych – Gwardia Warszawa – Djurgardens (SWE) 1:4 (1:4, 0:0),
• 1956; PEMK – Legia Warszawa – Slovan Bratysława (CZE) 2:4 (2:0, 0:4),
• 1958; PEMK – Polonia Bytom – MTK Budapeszt (HUN) 0:6 (0:3, 0:3),
  1959; PEMK – ŁKS Łódź – Jeunesse Esh (LUX) 2:6 (0:5, 2:1),
  1961; PEMK – Górnik Zabrze – Tottenham Hotspur (ENG) 5:10 (4:2, 1:8),
• 1969; Puchar Miast Targowych – Ruch Chorzów – Wiener SC (AUS) 6:5 (2:4, 4:1),
• 1970; PMT – GKS Katowice – FC Barcelona (ESP) 2:4 (0:1, 2:3),
• 1971; Puchar UEFA – Zagłębie Wałbrzych – Union Teplice (CZE) 4:2 (1:0, 3:2),
• 1972; Puchar UEFA – Zagłębie Sosnowiec – Vitoria Setubal (POR) 2:6 (1:6, 1:0),
• 1973; PEMK – Stal Mielec – FK Crvena zvezda (JUG) 1:3 (2:1, 0:1),
• 1975; Puchar UEFA – Śląsk Wrocław – GAIS (SWE) 5:4 (1:2, 4:2),
• 1975; Puchar Zdobywców Pucharów – Stal Rzeszów – Skeid Fotball (NOR) 8:1 (4:0, 4:1),
• 1976; Puchar UEFA – Wisła Kraków – Celtic (SCO) 4:2 (2:2, 2:0),
• 1976; Puchar UEFA – GKS Tychy – 1. FC Koeln (RFN) – 1:3 (0:2, 1:1),
• 1977; Puchar UEFA – Odra Opole – 1. FC Magdeburg (NRD) 2:3 (1:2, 1:1),
  1977; Puchar UEFA – Widzew Łódź – Manchester City (ENG) 2:2 (2:2, 0:0; awans Widzewa dzięki bramkom na wyjeździe)
• 1978; Puchar UEFA – Lech Poznań – MSV Duisburg (RFN) 2:10 (0:5, 2:5),
• 1980; PEMK – Szombierki Bytom – Trabzonspor (TUR) 4:2 (1:2, 3:0),
• 1983; PZP – Lechia Gdańsk – Juventus Turyn (ITL) 2:10 (0:7, 2:3)
• 1984; Puchar UEFA – Pogoń Szczecin – FC Koeln (RFN) 1:3 (1:2, 0:1),
• 1990; Puchar UEFA – Zagłębie Lubin – Bolonia FC (ITL) 0:2 (0:1, 0:1),
• 1990; PZP – Miedź Legnica – AS Monaco (FRA) 0:1 (0:1, 0:0)
• 1996; Puchar UEFA – Hutnik Kraków – Xezri Buzovna Baku (AZE) 11:2 (9:0, 2:2),
• 1997; Puchar UEFA – Odra Wodzisław – Pobeda Prilep (MKD) 4:2 (3:0, 1:2),
• 1998; Puchar UEFA – Polonia Warszawa – Tallinna JK Sadam (EST) 5:1 (2:0, 3:1),
• 1999; Puchar UEFA – Amica Wronki – Brondby IF (DEN) 5:4 (2:0, 3:4),
• 2003; Puchar UEFA – Wisła Płock – FK Ventspils (LAT) 3:3 (1:1, 2:2; awans Ventspils dzięki bramkom na wyjeździe),
• 2003; Puchar UEFA – Dyskobolia Grodzisk Wlkp. – Atlantas Kłajpeda (LT) 6:1 (2:1, 4:1),
• 2007; Puchar UEFA – GKS Bełchatów – Ameri Tibilisi (GEO) 2:2, (2:0, 0:2; k. 4:2),
• 2010; Liga Europy – Jagiellonia Białystok – Aris FC (GRE) 3:4 (1:2, 2:2),
• 2013; LE – Piast Gliwice – Karabag Agdam (AZE) 3:4 (1:2, 2:2d),
• 2014, LE – Zawisza Bydgoszcz – SV Zulte Waregem (BEL) 2:5 (1:2, 1:3),
• 2016; LE – Cracovia – Shkendija Tetowo (MKD) 1:4 (0:2, 1:2),
• 2017; LE – Arka Gdynia – FC Midtjylland (DEN) 4:4 (3:2, 1:2; awans Midtjylland dzięki bramkom na wyjeździe);

Bilans: 34 dwumecze, 15 wygranych, 19 przegranych

---

Na zdjęciu: Debiut Górnika w euro pucharach. Rywalem Tottenham. Skład, od lewej: Erwin Wilczek, Jan Kowalski, Roman Lentner, Jerzy Musiałek, Antoni Franosz, Stefan Florenski, Edward Olszówka, Stanisław Oślizło, Edward Jankowski, Hubert Kostka i Ernest Pohl.
Fot. twitter.com/retrogornik